[ Pobierz całość w formacie PDF ]
Maksymilian Przerembski, kasztelan sieradzki i Stefan Potocki, starosta kamieniecki, również pożenieni z
Mohylankami. Obaj na czele 300 zbrojnych zajęli część
posiadłości uścieńskiej. W pozostałej części bronił się zawzięcie Korecki. Gdy sprzymierzeni szwagrowie
zachęceni sukcesem zaciągnąwszy 700 zbójów z Pokucia ,,z działami, strzelbami, łukami i rozwiniętymi sztandarami"
wkroczyli na teren trzymany jeszcze przez Koreckiego. Kniaz Samuel nie mogąc powstrzymać przeciwników
salwował się ucieczką. Nie dał jednak za wygraną. Zciągnąwszy ze swych rodowych włości dwie doborowe chorągwie
złożone z Kozaków i Tatarów najechał i spustoszył Aąckie należące do Przerembskiego. Po zrabowaniu dóbr swego
wroga wycofał się do Ujścia. W tymże samym roku 1620 razem ze swymi nadwornymi Tatarami wziął udział w
niefortunnej dla nas bitwie pod Cecorą. W czasie odwrotu oddziałów polskich dostał się do niewoli tureckiej, w której
został zamordowany. Zapewne wielu Tatarów księcia Koreckiego powróciło szczęśliwie w rodzinne strony. O nich
bowiem wspominał siedemnastowieczny pamiętnikarz Jan Florian Drobysz Tuszyński opisując własne
dzieciństwo, które przypadło na okres powstania Chmielnickiego. W 1648 roku rodzic nieboszczyk do Korca nas
wywiózł, matkę moją, mnie i siostrę moją dla okrutnych trwóg na Ukrainie". Rodzinę Tuszyńskich przechowywał
miejscowy pop prawosławny. Kozacy po wzięciu miasta zabili matkę a siostrę uprowadzili. Jam zaś w cerkwi siedział
i długo przy tym popie byłem. Na ten czas zaś siła Tatarów koło Korca mieszkało, to jest Lipków alias Czeremisów,
którzy pod chorągwiami księcia Koreckiego służyli i dobrze znali dziada mego pana Ordy-cza, bo w pułku jego
chadzywali i rodzica mego znali dobrze. Wziął mnie od tego popa Tatar, bom mu się spowiedzią!, ktom jest, a
tego Tatara zwano Bairasz Asłamowicz, który chorągiew nosił pod chorągwią także tatarską u pana Tarasowskiego,
bo ten Tarasowski był Tatar, który był uczony bardzo w piśmie naszym. Po tym ten Bairasz (wziął) mię z sobą do
wojska na ten czas, kiedy chorągiew jego szła do obozu. Od którego mię wziął nieboszczyk rodzony mój, pan
Stanisław, przy którym zawsze zostawałem w wojsku dotąd, póki nie zginął pod Toruniem".
Nietrudno jest odgadnąć jaki los był udziałem mieszkańców tatarskich osad pod Korcem w czasie powstania
Chmielnickiego. Osady te stanowiące wraz z innymi skupiskami ludności muzuł-
153
154
mańskiej na ruskich ziemiach Korony bazę rekrutacyjną dla lekkiej jazdy polskiej zostały zrównane z ziemią w czasie
pochodu wojsk kozackich. Ich mieszkańcy zostali wybici lub uprowadzeni do niewoli. Przetrwali jedynie ci mężczyzni,
którzy służyli w chorągwiach magnackich lub państwowych.
Bardzo ciekawe są losy Tatarów, którzy osiedlili się w pierwszej połowie XVII wieku w posiadłościach
Koniecpolskich. Otóż w 1637 roku Tatarzy budziaccy zbuntowali się przeciwko krym-skim Gerejom, którzy chcieli
przesiedlić ich w stepy między Kubaniem a dolnym Donem. W czasie walk zabili dwóch członków dynastii chańskiej.
Obawiając się krwawej zemsty ze strony chana Bahadur Gereja (1636 1641) uszli w stepy podległe Rzeczypospolitej.
Dnia 19 sierpnia doręczyli hetmanowi wielkiemu Stanisławowi Koniecpolskiemu list z gotowością poddania się Polsce.
Pisali w nim, że będąc wrogami Krymu i Turcji chcą osiedlić się w Rzeczypospolitej i żyć pod władzą króla polskiego.
Projekt przyjęcia Ordy Budziackiej i osadzenia jej na Podolu strona polska przyjęła ostrożnie. Obawiano się bowiem
wojny z Turkami. Szlachta zdawała sobie sprawę co skłoniło Tatarów budziackich do szukania protekcji
Rzeczypospolitej. Tak na przykład w instrukcji poselskiej na sejmik w Oszmianie z grudnia 1637 roku czytamy:
Tatarowie, którzy Gałgę i Nuradyna sułtanów pod Oczakowem zabili, bojąc się o swe głowy, czerń budziacką
burzywszy, a u nas protekcje] szukają". Zanim cokolwiek w tej sprawie postanowiono na sejmie 1638 roku, cała sprawa [ Pobierz całość w formacie PDF ]
zanotowane.pl doc.pisz.pl pdf.pisz.pl chiara76.opx.pl
Maksymilian Przerembski, kasztelan sieradzki i Stefan Potocki, starosta kamieniecki, również pożenieni z
Mohylankami. Obaj na czele 300 zbrojnych zajęli część
posiadłości uścieńskiej. W pozostałej części bronił się zawzięcie Korecki. Gdy sprzymierzeni szwagrowie
zachęceni sukcesem zaciągnąwszy 700 zbójów z Pokucia ,,z działami, strzelbami, łukami i rozwiniętymi sztandarami"
wkroczyli na teren trzymany jeszcze przez Koreckiego. Kniaz Samuel nie mogąc powstrzymać przeciwników
salwował się ucieczką. Nie dał jednak za wygraną. Zciągnąwszy ze swych rodowych włości dwie doborowe chorągwie
złożone z Kozaków i Tatarów najechał i spustoszył Aąckie należące do Przerembskiego. Po zrabowaniu dóbr swego
wroga wycofał się do Ujścia. W tymże samym roku 1620 razem ze swymi nadwornymi Tatarami wziął udział w
niefortunnej dla nas bitwie pod Cecorą. W czasie odwrotu oddziałów polskich dostał się do niewoli tureckiej, w której
został zamordowany. Zapewne wielu Tatarów księcia Koreckiego powróciło szczęśliwie w rodzinne strony. O nich
bowiem wspominał siedemnastowieczny pamiętnikarz Jan Florian Drobysz Tuszyński opisując własne
dzieciństwo, które przypadło na okres powstania Chmielnickiego. W 1648 roku rodzic nieboszczyk do Korca nas
wywiózł, matkę moją, mnie i siostrę moją dla okrutnych trwóg na Ukrainie". Rodzinę Tuszyńskich przechowywał
miejscowy pop prawosławny. Kozacy po wzięciu miasta zabili matkę a siostrę uprowadzili. Jam zaś w cerkwi siedział
i długo przy tym popie byłem. Na ten czas zaś siła Tatarów koło Korca mieszkało, to jest Lipków alias Czeremisów,
którzy pod chorągwiami księcia Koreckiego służyli i dobrze znali dziada mego pana Ordy-cza, bo w pułku jego
chadzywali i rodzica mego znali dobrze. Wziął mnie od tego popa Tatar, bom mu się spowiedzią!, ktom jest, a
tego Tatara zwano Bairasz Asłamowicz, który chorągiew nosił pod chorągwią także tatarską u pana Tarasowskiego,
bo ten Tarasowski był Tatar, który był uczony bardzo w piśmie naszym. Po tym ten Bairasz (wziął) mię z sobą do
wojska na ten czas, kiedy chorągiew jego szła do obozu. Od którego mię wziął nieboszczyk rodzony mój, pan
Stanisław, przy którym zawsze zostawałem w wojsku dotąd, póki nie zginął pod Toruniem".
Nietrudno jest odgadnąć jaki los był udziałem mieszkańców tatarskich osad pod Korcem w czasie powstania
Chmielnickiego. Osady te stanowiące wraz z innymi skupiskami ludności muzuł-
153
154
mańskiej na ruskich ziemiach Korony bazę rekrutacyjną dla lekkiej jazdy polskiej zostały zrównane z ziemią w czasie
pochodu wojsk kozackich. Ich mieszkańcy zostali wybici lub uprowadzeni do niewoli. Przetrwali jedynie ci mężczyzni,
którzy służyli w chorągwiach magnackich lub państwowych.
Bardzo ciekawe są losy Tatarów, którzy osiedlili się w pierwszej połowie XVII wieku w posiadłościach
Koniecpolskich. Otóż w 1637 roku Tatarzy budziaccy zbuntowali się przeciwko krym-skim Gerejom, którzy chcieli
przesiedlić ich w stepy między Kubaniem a dolnym Donem. W czasie walk zabili dwóch członków dynastii chańskiej.
Obawiając się krwawej zemsty ze strony chana Bahadur Gereja (1636 1641) uszli w stepy podległe Rzeczypospolitej.
Dnia 19 sierpnia doręczyli hetmanowi wielkiemu Stanisławowi Koniecpolskiemu list z gotowością poddania się Polsce.
Pisali w nim, że będąc wrogami Krymu i Turcji chcą osiedlić się w Rzeczypospolitej i żyć pod władzą króla polskiego.
Projekt przyjęcia Ordy Budziackiej i osadzenia jej na Podolu strona polska przyjęła ostrożnie. Obawiano się bowiem
wojny z Turkami. Szlachta zdawała sobie sprawę co skłoniło Tatarów budziackich do szukania protekcji
Rzeczypospolitej. Tak na przykład w instrukcji poselskiej na sejmik w Oszmianie z grudnia 1637 roku czytamy:
Tatarowie, którzy Gałgę i Nuradyna sułtanów pod Oczakowem zabili, bojąc się o swe głowy, czerń budziacką
burzywszy, a u nas protekcje] szukają". Zanim cokolwiek w tej sprawie postanowiono na sejmie 1638 roku, cała sprawa [ Pobierz całość w formacie PDF ]